bóng đá anh

Bài toán khó cho Moyes khi Mata sang Man Utd

Khi phấn khích vì tầm vóc của vụ chuyển nhượng qua đi, HLV David Moyes sẽ phải giải bài toán hóc búa, tìm vị trí phù hợp nhất cho Mata, bắt đầu từ trận tiếp Cardiff ở vòng 23 Ngoại hạng Anh hôm nay.

Bản hợp đồng đắt giá kỷ lục, vụ tuyển mộ mang tính chất khẳng định lại vị thế, cứu tinh cho hy vọng vào top 4 Ngoại hạng Anh mùa này của Man Utd... là những gì được nói rất nhiều trong ít ngày qua về Mata. Nhưng bên cạnh vô số ngôn từ thể hiện sự hài lòng, mãn nguyện về vụ tuyển mộ trị giá 37,1 triệu bảng, Mata còn đồng nghĩa với một câu hỏi hóc búa về chiến thuật.

Giống Juan Veron, tên tuổi lớn gần nhất rời Chelsea sang Man Utd (2003), Mata cũng thuộc mẫu cầu thủ có thể khiến HLV phải cải tổ cả đội bóng để xây dựng lối chơi quanh họ. Mourinho khác người, đi ngược lại xu hướng ấy - gạt Mata khỏi đội hình chính ngay sau khi về tiếp quản Chelsea. Nhưng Moyes thì chắc chắn không thể làm như thế.

Mata đến từ Chelsea, mang theo bao kỳ vọng, đi kèm với cả câu hỏi hóc búa về chiến thuật cho Man Utd và Moyes.

Với cả núi tiền Man Utd chi ra để mua và trả lương, Mata bằng mọi giá phải được khai thác tốt nhất nhất, hiệu quả nhất có thể. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc Moyes sẽ đối mặt với bài toán - làm thế nào để Mata chơi tốt bên cạnh Rooney và Van Persie, mà không mâu thuẫn với hai ngôi sao cũ này về tầm ảnh hưởng? Trước Cardiff hôm nay, do cả Rooney lẫn Van Persie đều vắng mặt vì chấn thương, mọi thứ rất đơn giản. Mata sẽ chơi ở vị trí hộ công ngay sau lưng tiền đạo cắm, trong sơ đồ 4-4-1-1 hoặc 4-2-3-1. Nhưng khi cả hai chân sút trên trở lại, vấn đề trở nên phức tạp hơn nhiều.

Mata không hợp với hệ thống 4-4-2. Cách chơi của anh lâu nay cho thấy Mata là mẫu cầu thủ đa năng, anh có thể chiếm lĩnh một số khu vực khác với vị trí anh được xếp trong đội hình xuất phát.

Trước khi Mourinho xuất hiện, sự nghiệp của Mata ở Chelsea có thể được chia làm ba giai đoạn. Dưới thời Andre Villas-Boas, anh thường xuất phát bên cánh trái trong sơ đồ 4-3-3. Drogba và Torres luân phiên đá cắm, nhưng cánh phải lại được giao cho Sturridge, một cầu thủ sở trường là trung phong. Vì thế, dù xuất phát từ cánh trái, Mata không hề chơi như một cầu thủ đá biên thông thường.

Trận hòa 3-3 với Man Utd hồi tháng 2/2012 cho thấy Mata không đá cố định ở một vị trí nào. Hôm đó, anh kiến tạo một bàn với pha đá phạt cho Luiz lập công, và đích thân ghi một bàn với cú vô-lê đẹp mắt trong vòng cấm.

Man Utd đang khan hiếm bàn thắng từ các cầu thủ đá cánh - Valencia, Young, Nani, Kagawa mới chỉ có cả thảy ba bàn tại Ngoại hạng Anh mùa này. Sự hiện diện của Mata có thể sẽ giúp đội nguy hiểm hơn từ hai biên. Nhưng vấn đề sẽ nảy sinh khi Man Utd vì Mata chuyển sang đá 4-3-3. Hệ thống này không có chỗ cho vị trí hộ công phía sau trung phong cắm, hay nói cách khác, không có chỗ cho một số 10, vị trí ưa thích của cả Mata và Rooney.

Mata tỏa sáng rực rỡ ở Chelesa mùa trước khi anh được xếp đá ở giữa và nhận được sự hỗ trợ đắc lực của Hazard và Oscar từ hai biên.

Hành trình Chelsea chinh phục Champions League thì dựa nhiều hơn vào khả năng tổ chức phòng ngự HLV Di Matteo, hơn là nguồn cảm hứng tấn công từ Mata. Dù đá ở vị trí của một số 10, hay lệch trái, Mata rất ít khi chơi hoa mỹ. Trên thực tế, Chelsea chỉ có thể làm nên điều kỳ diệu - ngược dòng gỡ hòa 2-2 - trên sân Barca ở lượt về bán kết, sau khi Mata được thay bằng Kalou.

Việc Chelsea mùa trước chuyển sang đá tấn công giúp Mata có nhiều đất diễn hơn. Di Matteo xếp đá anh ở vị trí của một số 10 và Rafa Benitez duy trì công thức đó khi tiếp quản đội. Mata khi ấy được Oscar và Eden Hazard, cặp đôi có khả năng kiến tạo rất tốt, hỗ trợ đắc lực từ hai biên. Ba người phối hợp, hoán chuyển vị trí ăn ý, giúp lối chơi của Chelsea trở nên sinh động và khó lường hơn, mà ở đó, Mata là người được hưởng lợi nhiều nhất. Trận Chelsea thắng Tottenham của Villas-Boas 4-2 hồi tháng 10/2012 là một bằng chứng khi Mata lập cú đúp và kiến tạo một bàn.

Trong hệ thống có ba hộ công và Mata đá ngay sau lưng tiền đạo cắm ấy, anh nổi bật ở hai điểm. Tiền vệ này rất giỏi "bắt sóng" với các đồng đội ở một phần ba sân cuối cùng phía cầu môn đối phương, thể hiện qua tỷ lệ chuyền bóng chính xác tới 75%. Anh cũng có nhiều đường chuyền độc để giúp đồng đội xuyên thủng hệ thống phòng ngự dày đặc của đối phương.

Công thức sử dụng Mata như thế, nếu được Moyes áp dụng, sẽ rất phù hợp với những tiền trung tâm lười lên hỗ trợ tấn công mà ông đang có ở Man Utd. Với Mata đá số 10, Januzaj và Kagawa nhiều khả năng sẽ hỗ trợ từ hai biên. Nhưng khi Rooney và Van Persie trở lại, một trong hai sẽ phải ngồi ngoài. Kagawa có thể là người sẽ bị gạt. Nhưng khi đó, Moyes sẽ lại đối mặt với câu hỏi hóc búa - chọn Rooney hay Mata đá lệch trái, điều mà cả hai đều không muốn?

Một trong hai người, Rooney và Mata, sẽ phải chấp nhận dạt ra biên trái, từ bỏ vị trí của một số 10 mà họ đều ưa thích.

Rooney đang được xem như mắt xích quan trọng nhất trong kế hoạch của Moyes và anh rất có thể sẽ được HLV này ưu ái xếp đá số 10. Vì thế, nhiều khả năng Mata sẽ phải dạt ra biên, điều mà như ESPN đánh giá, là một sự lãng phí lớn, so với tài năng và khoản phí chuyển nhượng khổng lồ của ngôi sao này.

Thời còn ở Everton, Moyes rất ít sử dụng các cầu thủ đá bám biên. Thay vào đó, ông sử dụng những cầu thủ sở trường là tiền vệ, luôn có xu hướng bó vào trung lộ, để tạo khoảng trống cho hậu vệ biên băng lên tham gia tấn công. Một trong những lý do khiến Kagawa không được trọng dụng nhiều mùa này là vì anh không thể tái hiện hình ảnh, tầm ảnh hưởng như Steven Pienaar, học trò cưng của Moyes ở Everton, trong vai trò tiền vệ sáng tạo đá lệch trái.

Mata có thể sẽ rất phù hợp với vai trò này, nhưng để đảm bảo hiệu quả, khai thác tốt nhất những khoảng trống mà tiền vệ người Tây Ban Nha tạo ra, Man Utd cần một hậu vệ trái có nguồn năng lượng vô tận và một cầu thủ khác có thể bao quát cánh trái khi hậu vệ trái lao lên. Ở thời đỉnh cao, Patrice Evra là lựa chọn lý tưởng cho vị trí đó, nhưng gánh nặng tuổi tác khiến đôi chân anh chậm đi đáng kể. Man Utd hiện tại cũng không có một cầu thủ nào phù hợp với vai trò lấp khoảng trống khi Evra dâng cao.

Chiếu theo hình mẫu Pienaar mà Moyes ưa thích thời còn ở Everton, ngoài kỹ năng khép vào trung lộ, tạo khoảng trống cho hậu vệ trái lao lên, Mata còn phải tham gia hỗ trợ phòng ngự. Nhưng đây lại là một hạn chế lớn của anh. Ở Chelsea đầu mùa này, giải thích cho việc gạt Mata, Mourinho đã nói thẳng rằng tiền vệ người Tây Ban Nha hỗ trợ phòng ngự không tốt bằng Oscar, cầu thủ được ông trọng dụng.